فعالیت‌های بسیاری ازجمله باغبانی، تهیه غذا، ورزش و… می‌تواند منجر به ایجاد آسیب‌های پوستی شود. با این حال نباید تصور کنیم که الزاماً پس از ایجاد آسیب پوستی و بهبود آن، اِسکار (جای زخم) بر جای می‌ماند. در این مقاله، به راهکارهای جلوگیری از ایجاد اسکار پوستی پس از به‌وجودآمدن بریدگی‌ها و خراش‌های روزمره می‌پردازیم.
چگونه اسکار اتفاق می‌افتد؟
درک روند بهبود پوست برای درک چگونگیِ ایجاد اسکارها و نحوه پیشگیری از آن‌ها مفید است. هنگامی که دچار بریدگی، خراشیدگی یا سوختگی می‌شوید، بدن شما بلافاصله با یک‌سری اقدامات برای بهبودی خود واکنش نشان می‌دهد:
- مرحله اول قطع خون‌ریزی است؛ بدن برای جلوگیری از خون‌ریزی، پلاکت‌ها را به محل مورد نظر می‌فرستد و آن‌ها با کمک به ایجاد رشته‌هایی، زخم را می‌بندند.
- سپس التهاب رخ می‌دهد؛ گلبول‌های سفید برای مبارزه با عفونت به محل مورد نظر می‌رسند. در این مرحله ممکن است متوجه علائمی مانند قرمزی، تورم، گرما و درد شوید. این بخشی طبیعی از روند بهبودی است و معمولاً خودبه‌خود برطرف می‌شود، مگر اینکه به علت بروز عفونت، روند بهبودی در این مرحله متوقف شود. التهابِ بیشتر در روند بهبودی می‌تواند احتمال ایجاد اسکار را افزایش دهد.
- گام بعدی، تکثیر سلولی است؛ در این مرحله، سلول‌های جدید ایجاد می‌شوند و با ادامه تکثیر، پوست جدیدی در محل زخم یا آسیب به وجود می‌آید. در این مرحله، تکثیر یا تولید بیش از حد برخی سلول‌ها یا مولکول‌ها ممکن است منجر به ایجاد اسکار شود.
- در نهایت، تکامل و بلوغ سلول‌های پوست اتفاق می‌افتد؛ زخم بهبود می‌یابد و ممکن است اسکار به جای مانده باشد.
چگونه از ایجاد اسکار جلوگیری کنیم؟
متخصصان پوست معتقدند که درمان مناسب و به موقع تمام آسیب‌های پوستی برای جلوگیری از ایجاد اسکار ضروری است. ایجاد اسکار می‌تواند ناشی از بریدگی باشد که یکی از شایع‌ترین آسیب‌های پوستی محسوب می‌شود. با این حال خراش‌ها و سوختگی‌ها نیز می‌توانند اسکار به جای بگذارند. در اغلب موارد، بخیه زدن می‌تواند ایده خوبی باشد و از ایجاد اسکارهای شدید جلوگیری کند.
کارهایی که می‌توانید برای جلوگیری از ایجاد اسکار انجام دهید.
- بریدگی‌ها و خراش‌ها را تمیز و پوشیده نگه دارید. اما دقت کنید که پوشاندن زخم نباید به‌گونه‌ای باشد که باعث رطوبت بیش از حد موضع و افزایش خطر عفونت شود.
برای آسیب‌های جزئی، تمیز نگه داشتن و محافظت از آن‌ها ضروری است. می‌توانید از محصولات یا داروهای موضعی ضدباکتری استفاده کنید و محل را برای تسریع در روند بهبود، بپوشانید. وجود ذرات، باکتری‌ها یا سایر آلودگی‌ها در پوستِ باز می‌تواند منجر به عفونت و طولانی شدنِ دوره التهاب شود. التهاب طولانی مدت احتمال ایجاد اسکار را افزایش می‌دهد.
اگر دچار آسیب‌های ناشی از تصادفات شدید، حتماً به پزشک یا مرکز درمانی مراجعه کنید و توجه داشته باشید که ممکن است آسیب‌های ناشی از له‌شدگی نیز ایجاد شده باشد.
- از خاراندن یا برداشتنِ دلمه‌ها خودداری کنید.
زخم‌های در حال بهبود ممکن است خارش داشته باشند، اما شما باید از خاراندنِ آن‌ها اجتناب کنید. خاراندن زخم یا برداشتنِ دلمه باعث التهاب بیشتر می‌شود و احتمال ایجاد اسکار را بیشتر می‌کند. همچنین می‌توانید از برخی محصولات موضعی برای بهبود خارش و ناراحتی در محل زخم استفاده کنید.
- برای آسیب‌های جدیِ پوستی کمک بگیرید.
توصیه می‌شود در موارد زیر حتماً به پزشک یا مرکز درمانی مراجعه کنید:
- ادامه خون‌ریزی. اگر خون‌ریزی قطع نشد یا کاهش پیدا نکرد، فوراً به مرکز درمانی مراجعه کنید.
- زخم‌های سوراخ عمیق. این صدمات خطرناک‌اند، زیرا یک دریچه یک‌طرفه را در بافت ایجاد می‌کنند که آلودگی و باکتری می‌تواند از طریق آن وارد بافت شود.
- گزیدگی. گزیدگی حیوانات می‌تواند باعث انتقال انواع باکتری‌ها شود. زخم‌های ناشی از گازگرفتگی که پوست را پاره می‌کند باید توسط یک فرد متخصص شسته و درمان شود.
- سوختگی‌ها. درحالی‌که سوختگی‌های درجه یک معمولاً خودبه‌خود بهبود می‌یابند، سوختگی‌های درجه دوم و سوم می‌توانند عفونی شوند. اگر نگران سوختگی هستید به اورژانس مراجعه کنید.
- زخم‌های پوستی همراه با درد و تب شدید. این علائم می‌تواند نشان‌دهنده ورود عفونت به خون باشد که ممکن است به سرعت گسترش یابد. شما باید بدون معطلی به اورژانس مراجعه کنید.
جلوگیری از ایجاد اسکار پوستی پس از بهبود زخم‌ها
استفاده از کرم‌های حاوی کانابیدیول (سی بی دی) یکی از راه‌های مؤثر در بهبود زخم و آسیب پوستی و جلوگیری از ایجاد اسکار ناشی از آسیب‌های روزمره است. محصولاتی نظیر کرم کنورت فِید (Canvert® Fade) با تلفیقی از خواص ترمیمی و ضدالتهابی کانابیدیول و اثرات التیام‌بخش زینک، مس، منیزیم، آرژنین و موم طبیعی زنبور عسل باعث تسریع ترمیم زخم و بازسازی پوست آسیب‌دیده می‌شود. این محصول موضعی تأثیر بسیار خوبی بر التیام پوست آسیب‌دیده و پیشگیری از ایجاد اسکار دارد.
منبع:
مقالۀ «بریدگی‌ها و خراش‌های روزمره: چگونه از ایجاد اسکار جلوگیری کنیم؟»