گرفتگی عضلات نه‌تنها هنگام ورزش، بلکه در فعالیت‌های روزمره هم به‌سراغ انسان می‌آید. گرفتن عضلات دست هنگام کار با کامپیوتر و گرفتن عضلات پا هنگام خواب نمونه‌هایی از این نوع گرفتگی‌هاست. ورزشکاران، افرادی که اضافه‌وزن دارند، افراد مسن و مبتلایان به برخی بیماری‌ها نظیر تیروئید و اختلالات عصبی بیشتر در معرض گرفتگی عضلات هستند. مهم‌ترین دلایل بروز گرفتگی عضلانی، کشیدگی یا استفاده بیش از حد از یک عضله، کم‌آبی بدن، سطوح پایین الکترولیت‌هایی مانند منیزیم، کلسیم یا پتاسیم و نرسیدن خون کافی به عضلات است. در این مقاله کوشیده‌ایم با بررسی علمی و تخصصی این موضوع، راهکارهایی را برای جلوگیری از گرفتگی عضلات ارائه دهیم.
گرفتگی عضلات چیست؟
گرفتگی عضلانی، انقباضات ناگهانی و غیرارادی یا اسپاسم‌هایی در یک یا چند عضله است. این گرفتگی‌ها بسیار شایع هستند و معمولاً بعد از ورزش رخ می‌دهند. برخی افراد در شب دچار گرفتگی عضلانی به‌ویژه در عضلات پا می‌شوند که ممکن است دردناک باشد یا از چند ثانیه تا چند دقیقه طول بکشد. گرفتگی ممکن است در هر عضله‌ای رخ دهد. با این حال، گرفتگی معمولاً در نواحی زیر رخ می‌دهد:
- ران‌ها
- پاها
- دست‌ها
- بازوها
- شکم
- ناحیه میان قفسه سینه
علت ایجاد گرفتگی عضلات چیست؟
علل گرفتگی عضلات عبارت‌اند از:
- کشیدگی یا استفاده بیش از حد از یک عضله که شایع‌ترین علت است.
- فشردگی عصب‌ها، ناشی از مشکلاتی مانند آسیب نخاعی یا یک عصب تحت فشار در گردن یا کمر
- کم‌آبیِ بدن
- سطوح پایین الکترولیت‌هایی مانند منیزیم، پتاسیم یا کلسیم
- عدم خون‌رسانی کافی به عضلات
- بارداری
- مصرف داروهای خاص
- دیالیز شدن
گاهی اوقات علت ایجاد گرفتگی عضلات ناشناخته است.
چه کسانی بیشتر در معرض گرفتگی عضلات هستند؟
هرکسی ممکن است دچار گرفتگی عضلانی شود، اما در برخی افراد شایع‌تر است:
- افراد مسن
- افرادی که اضافه‌وزن دارند
- ورزشکاران
- زنان باردار
- افراد مبتلا به برخی بیماری‌ها مانند اختلالات تیروئید و اختلالات عصبی
چه زمانی نیاز است برای گرفتگی عضلانی به پزشک مراجعه کنیم؟
گرفتگی عضلانی معمولاً بی‌خطر است و پس از چند دقیقه از بین می‌رود، اما در شرایط زیر باید فوراً با پزشک خود تماس بگیرید:
- گرفتگی‌ها شدید باشند.
- مکرراً دچار گرفتگی شوید.
- با حرکات کششی و نوشیدن مایعات کافی بهتر نشوید.
- گرفتگی برای مدت طولانی باقی مانده است.
- گرفتگی با تورم، قرمزی یا احساس گرما همراه است.
- گرفتگی با ضعف عضلانی همراه است.
درمان گرفتگی عضلات چیست؟
معمولاً برای گرفتگی عضلات به درمان نیاز ندارید. ممکن است بتوانید به کمک موارد زیر تا حدی از گرفتگی عضلات خلاص شوید:
- کشش یا ماساژ دادن ملایم عضله
- استفاده از گرما زمانی که عضله سفت است و استفاده از یخ زمانی که عضله درد دارد.
- در صورت کم‌آبیِ بدن، مایعات بیشتری مصرف کنید.
- از فراورده‌های موضعی حاوی کانابیدیول نظیر کرم التیام درد کنورت برای دردهای مزمن و از ژل التیام درد کنورت پرو برای دردهای حاد یا گرفتگی عضلات پس از ورزش استفاده کنید.
اگر مشکل پزشکی دیگری باعث گرفتگی شده باشد، درمان آن مشکل به احتمال زیاد، کمک‌کننده خواهد بود. گاهی اوقات پزشکان داروهایی را برای جلوگیری از گرفتگی عضلات تجویز می‌کنند که همیشه مؤثر نیستند و ممکن است عوارض جانبی ایجاد کنند. بنابراین، پیش از مصرف هر نوع دارویی با پزشک معالج خود درباره مضرات و فواید آن صحبت کنید.
اقدامات مؤثر برای جلوگیری از گرفتگی عضلات
بهترین توصیه‌های متخصصان برای جلوگیری از گرفتگی عضلات و پیشگیری از ایجاد دردهای عضلانی عبارت است از:
- تمرینات کششی عضلانی را پیش و پس از ورزش انجام دهید. اگر اغلب در شب دچار گرفتگی عضلات پا می‌شوید، قبل از خواب تمرینات کششی را در عضلات پای خود انجام دهید.
- مایعات فراوان بنوشید. اگر ورزش شدید یا ورزش در گرما انجام می‌دهید، نوشیدنی‌های ورزشی در جایگزینی الکترولیت‌ها به شما کمک می‌کنند.
- تغذیه خود را بهتر کنید. مصرف مواد مغذی کلیدی مانند پتاسیم، کلسیم و منیزیم که در عملکرد عضلانی نقش دارند، ممکن است در پیشگیری از گرفتگی‌های عضلانی بسیار مؤثر باشند. همچنین مصرف میوه و سبزیجات در این زمینه بسیار مؤثر است.
- به وضعیت بدن خود هنگام انجام فعالیت‌های فیزیکی توجه کنید. کاهش فشار بر عضلات موجب جلوگیری از گرفتگی آن‌ها می‌شود. همچنین از فعالیت‌های شدید یا طولانی‌مدت بدون توقف یا استراحت مناسب بپرهیزید.
- به اندازه کافی استراحت کنید. خواب و استراحت کافی برای ریکاوری و بهبود عضلات اهمیت بسیار زیادی دارد. کمبود خواب ممکن است به تنش عضلانی و گرفتگی منجر شود.
منبع:
- مدخل «گرفتگی عضلات» در سایت مدلاین‌پلاس
- مقاله «گرفتگی عضلات» منتشرشده در سایت بترهلث
سوالات پرتکرار جلوگیری از گرفتگی عضلات
آیا می‌توان از گرفتگی عضلات جلوگیری کرد؟
انجام منظم تمرینات کششی، مصرف آب کافی و هیدراته ماندن، تغذیه متعادل و مناسب، توجه به وضعیت بدن هنگام انجام کارهای فیزیکی و استراحت کافی مهم‌ترین راهکارهای پیشگیری از گرفتگی عضلات هستند.
چه کسانی در معرض گرفتگی عضلات هستند؟
افراد در تمام سنین در معرض گرفتگی عضلات هستند. اما این مورد در ورزشکاران، افراد مسن، افرادی که اضافه‌وزن دارند، زنان باردار و افراد مبتلا به برخی بیماری‌ها نظیر تیروئید و اختلالات عصبی بیشتر است.
علت گرفتن عضلات چیست؟
مهم‌ترین دلایل گرفتگی عضلات عبارت است از: کشیدگی یا استفاده بیش از حد از یک عضله، کم‌آبی بدن، سطوح پایین الکترولیت‌هایی مانند منیزیم، پتاسیم یا کلسیم، نرسیدن خون کافی به عضلات و برخی از بیماری‌ها.